SAS DIES DE SA SARDIGNA
–
Comune de Norghiddo
Artìculu de Sara Firinu – Ufìtziu Limba Sarda
Est agabbada chenàbura, su
17 de santugaine, sa manifestatzione culturale partzida in tres adòbios,
contivizada dae su Comune de Norghiddo paris a cussu de Ilartzi, a s’Ufìtziu
Limba Sarda e a sa Biblioteca comunale.
S’chèrfidu incumentzare su 26 de cabudanni, chi no est una die cale si
siat ma una die de importu mannu: sa die
europea de sas limbas, festa chi esistit dae su mese de nadale de su 2001,
nàschida gràtzias a su cussizu de Europa pro ammentare sa richesa linguistica
chi tenimus in Europa: si contant prus de 200
limbas, 30 ufitziales (su nùmeru est semper creschende pro s’arribu de
emigrados e rifugiados chi chi s’istabilint inoghe… ); àteru intentu de sa festa
est cussu de fàghere a cumprèndere sa richesa de su plurilinguismu e finas pro incorazare
s’imparu de sas limbas, siat in iscola che foras, pro chi sa zente si potzat
cumprèndere pari pari!
In ùrtimu, custa festa
cheret promòvere sa diversidade linguìstica in Europa e su su respetu pro custa,
chi est unu de sos printzìpios fundamentales de s’UE, istabilidu in su tradatu
de Lisbona de su 2007 e finas in sa “Carta dei Diritti Fondamentali dell UE”
(art.22) chi proibit cale si siat forma de discriminatzione de sas limbas
(art.21)
Pròpiu su 26 de cabudanni, in
custa die de importu, est istadu presentadu, in sa biblioteca comunale, su
libru “Il sardo, una lingua normale”,
de Giuseppe Corongiu. Nd’ant arresonadu, paris cun s’autore, Sara Firinu, Antonello Garau e Antonella Maria
Maddalena Licheri. Sa chistione at leadu meda finas sa zente bènnida a
ascurtare. S’est faeddadu de sos pregiudìtzios antigos chi dae tempus atanazant
sa limba nostra e chi sunt malos a mòrrere, ca sos sardos bi credent!!
S’iscrivet de su
sardu: “Il
sardo oggi è accettato più o meno da tutti, anche da quelli che una volta ne
erano nemici. È accettato, ma a una condizione: che sia solo parlato. Perché il
sardo scritto quello no, quello è ancora un tabù. Ai sardi piacciono le definizioni
che gli stranieri danno di loro e delle loro cose. Il «pocos, locos y mal unidos» di Carlo V resiste senza motivo a
distanza di sei secoli: non perché sia vero, ma solo perché attesta la nostra
esistenza. Allo stesso modo, le vecchie verità ottocentesche di Wagner sulla lingua sarda si sono
trasformate in luoghi comuni e resistono a dispetto delle nuove scoperte. Non è
vero che esistono tante lingue quanti sono i nostri paesi, non è vero che
campidanese e logudorese sono due lingue distinte. Non è vero. Esiste la lingua
sarda, diffusa in gran parte dell’isola e facilmente comprensibile da tutti
coloro che la lingua sarda la praticano veramente. È vero poi ci sono le
differenze, gli scarti fonetici”.
Un’àtera cosa chi at fatu Corongiu in custu libru est cussa de
àere ammentadu a totus sas chircas de unu istudiosu connotu comente Michel
Contini, chi dae annos traballat pro provare chi sa limba sarda est una ebbia.
Un’ìsula, una limba!! Non una limba a cantos comente pensat e narat chie a sa
limba sarda dda timet!!
S’intentu de
Giuseppe Corongiu, in custu ùrtimu traballu chi, a diferèntzia de totus sos
àteros at chèrfidu iscrìere in italianu, est istadu cussu de nche fàghere ruere
pregiudìtzios e ostàculos e ammustrare su caminu chi, mancari longu e peleosu,
at a portare su sardu a èssere “Una limba normale”
Su segundu adòbiu, su 11 de santuaine, est istadu fatu in sa sala de su cussizu de su Comune
de Norghiddo: una die pro ammentare a su Poeta desulesu Antioco Casula, menzus
connotu comente Montanu.
A leare pro primu su faeddu est istadu su
Sìndigu Antonio Pinna, sa persone chi at chèrfidu custas tres dies pro sa limba
e sa cultura sarda. De gabale sas relatas de Francesco Casula, Paolo Porcu e
Giancarlo Casula chi ant faeddadu de Montanaru comente òmine e poeta. Est
istada prus bortas ammentada s’importàntzia artìstica de su desulesu, unu de sos poetas prus mannos in limba sarda. In sa
relata sua Francesco Casula at naradu: “Montanaru quando scriveva di Desulo
scriveva del mondo intero”, fiat duncas unu poeta de “su mundu” chi, in sos
versos suos, faeddaiat de fatos e problemas chi Desulo teniat a cumòniu cun
totus.
S’est finas faeddadu de sa positzione polìtica de Montanaru, imputadu
de èssere unu fascista malu. Narat de issu professor Casula: “Antiogu Casula, prus connotu comente Montanaru (su proerzu suo), forsis su
poeta sardu prus mannu, subra de sa Limba at iscrittu cosas chi galu in die de
oe sunt de importu mannu, non solu in su chi pertocat sa funtzione de su Sardu
in sa poesia, s’iscola, sa vida de sa zente, ma puru pro cumprendere sa
chistione de s’unificatzione o, comente si narat cun una paraula moderna, sa
«standardizatzione».
E
narat finas: “Su poeta de Desulo, però, in sa limba non biet ebia una funtzione
literaria e poetica, ma puru una funtzione tzivile, de educatzione, de imparu
pro sa vida.
In su Diariu suo
iscriet gosi: […] il diffondere l’uso della lingua sarda in tutte le scuole di ogni
ordine e grado non è per gli educatori sardi soltanto una necessità psicologica
alla quale nessuno può sottrarsi, ma è il solo modo di essere Sardi, di essere
cioè quello che veramente siamo per conservare e difendere la personalità del
nostro popolo. E se tutti fossimo in questa disposizione di idee e di propositi
ci faremmo rispettare più di quanto non ci rispettino.
S’adòbiu de su 11
est agabbadu cun una gara de poesia improvisada intre sos poetas Senes e Donaera, cun su tema “Poesia a bolu e
poesia a taulinu”, acumpanzados dae su Cuntzertu Norghiddesu.
S’ùrtimu adòbiu, su 17 de Santuaine, est istadu fatu in Ilartzi, in sa Turre Aragonesa, pro
presentare su libru “Letteratura e civiltà di
Sardegna”, de Francesco Casula. Ant faeddadu sos sìndigos de sos duos comunes
interessados, Stefano Licheri ed Antonio Pinna, sa poetessa Maddalena Frau e su
professore Vincenzo Medde. Coro de sa
chistione est istada sa cuntierra subra s’esistèntzia o nono de una literatura
sarda bera; de custu, s’autore de su libru, nd’est cumbintu. De su restu, narat
professor Casula: «l’intera letteratura sarda… risulta… autonoma, distinta e diversa dalle
altre letterature. E dunque non una sezione di quella italiana: magari
gerarchicamente inferiore». Su traballu de Francesco Casula tenet finas
un’intentu didàticu, essende issu istadu, pro 40 annos, maistru de iscola. S’autore,
in su libru, ammentat sos nùmenes e sas òberas prus importantes de sa
literadura sarda de sos ùrtimos milli annos: dae sa prima carta chi nos est
abarrada, cussa de Casteddu de su 1070 finas a arribare a Salvatore Cambosu,
mortu in su 1962, a Giuseppe Dessì e Giuseppe Fiori, mortu in su 2003 e narat
chi «è proprio l’Identità sarda il tratto che accomuna gli Autori che
abbiamo scelto e trattato in questo volume”.
Nessun commento:
Posta un commento