venerdì 24 ottobre 2014

Resumu de sas dies de sa Sardigna.



SAS DIES DE SA SARDIGNA – 
Comune de Norghiddo
 Artìculu de Sara Firinu – Ufìtziu Limba Sarda


Est agabbada chenàbura, su 17 de santugaine, sa manifestatzione culturale partzida in tres adòbios, contivizada dae su Comune de Norghiddo paris a cussu de Ilartzi, a s’Ufìtziu Limba Sarda e a sa Biblioteca comunale.
S’chèrfidu incumentzare su 26 de cabudanni, chi no est una die cale si siat ma una die de importu mannu: sa die europea de sas limbas, festa chi esistit dae su mese de nadale de su 2001, nàschida gràtzias a su cussizu de Europa pro ammentare sa richesa linguistica chi tenimus in Europa: si contant prus de 200 limbas, 30 ufitziales (su nùmeru est semper creschende pro s’arribu de emigrados e rifugiados chi chi s’istabilint inoghe… ); àteru intentu de sa festa est cussu de fàghere a cumprèndere sa richesa de su plurilinguismu e finas pro incorazare s’imparu de sas limbas, siat in iscola che foras, pro chi sa zente si potzat cumprèndere pari pari!
In ùrtimu, custa festa cheret promòvere sa diversidade linguìstica in Europa e su su respetu pro custa, chi est unu de sos printzìpios fundamentales de s’UE, istabilidu in su tradatu de Lisbona de su 2007 e finas in sa “Carta dei Diritti Fondamentali dell UE” (art.22) chi proibit cale si siat forma de discriminatzione de sas limbas (art.21) 

Pròpiu su 26 de cabudanni, in custa die de importu, est istadu presentadu, in sa biblioteca comunale, su libru “Il sardo, una lingua normale”, de Giuseppe Corongiu. Nd’ant arresonadu, paris cun s’autore,  Sara Firinu, Antonello Garau e Antonella Maria Maddalena Licheri. Sa chistione at leadu meda finas sa zente bènnida a ascurtare. S’est faeddadu de sos pregiudìtzios antigos chi dae tempus atanazant sa limba nostra e chi sunt malos a mòrrere, ca sos sardos bi credent!!


S’iscrivet de su sardu: “Il sardo oggi è accettato più o meno da tutti, anche da quelli che una volta ne erano nemici. È accettato, ma a una condizione: che sia solo parlato. Perché il sardo scritto quello no, quello è ancora un tabù. Ai sardi piacciono le definizioni che gli stranieri danno di loro e delle loro cose. Il «pocos, locos y mal unidos» di Carlo V resiste senza motivo a distanza di sei secoli: non perché sia vero, ma solo perché attesta la nostra esistenza. Allo stesso modo, le vecchie verità ottocentesche di Wagner sulla lingua sarda si sono trasformate in luoghi comuni e resistono a dispetto delle nuove scoperte. Non è vero che esistono tante lingue quanti sono i nostri paesi, non è vero che campidanese e logudorese sono due lingue distinte. Non è vero. Esiste la lingua sarda, diffusa in gran parte dell’isola e facilmente comprensibile da tutti coloro che la lingua sarda la praticano veramente. È vero poi ci sono le differenze, gli scarti fonetici”.

Un’àtera cosa chi at fatu Corongiu in custu libru est cussa de àere ammentadu a totus sas chircas de unu istudiosu connotu comente Michel Contini, chi dae annos traballat pro provare chi sa limba sarda est una ebbia. Un’ìsula, una limba!! Non una limba a cantos comente pensat e narat chie a sa limba sarda dda timet!!
S’intentu de Giuseppe Corongiu, in custu ùrtimu traballu chi, a diferèntzia de totus sos àteros at chèrfidu iscrìere in italianu, est istadu cussu de nche fàghere ruere pregiudìtzios e ostàculos e ammustrare su caminu chi, mancari longu e peleosu, at a portare su sardu a èssere “Una limba normale”



Su segundu adòbiu, su 11 de santuaine, est istadu fatu in sa sala de su cussizu de su Comune de Norghiddo: una die pro ammentare a su Poeta desulesu Antioco Casula, menzus connotu comente Montanu.
A leare pro primu su faeddu est istadu su Sìndigu Antonio Pinna, sa persone chi at chèrfidu custas tres dies pro sa limba e sa cultura sarda. De gabale sas relatas de Francesco Casula, Paolo Porcu e Giancarlo Casula chi ant faeddadu de Montanaru comente òmine e poeta. Est istada prus bortas ammentada s’importàntzia artìstica de su desulesu, unu de sos poetas prus mannos in limba sarda. In sa relata sua Francesco Casula at naradu: “Montanaru quando scriveva di Desulo scriveva del mondo intero”, fiat duncas unu poeta de “su mundu” chi, in sos versos suos, faeddaiat de fatos e problemas chi Desulo teniat a cumòniu cun totus.
S’est finas faeddadu de sa positzione polìtica de Montanaru, imputadu de èssere unu fascista malu. Narat de issu professor Casula: Antiogu Casula, prus connotu comente Montanaru (su proerzu suo), forsis su poeta sardu prus mannu, subra de sa Limba at iscrittu cosas chi galu in die de oe sunt de importu mannu, non solu in su chi pertocat sa funtzione de su Sardu in sa poesia, s’iscola, sa vida de sa zente, ma puru pro cumprendere sa chistione de s’unificatzione o, comente si narat cun una paraula moderna, sa «standardizatzione».

E narat finas:  Su poeta de Desulo, però, in sa limba non biet ebia una funtzione literaria e poetica, ma puru una funtzione tzivile, de educatzione, de imparu pro sa vida.


In su Diariu suo iscriet gosi: […] il diffondere l’uso della lingua sarda in tutte le scuole di ogni ordine e grado non è per gli educatori sardi soltanto una necessità psicologica alla quale nessuno può sottrarsi, ma è il solo modo di essere Sardi, di essere cioè quello che veramente siamo per conservare e difendere la personalità del nostro popolo. E se tutti fossimo in questa disposizione di idee e di propositi ci faremmo rispettare più di quanto non ci rispettino.

S’adòbiu de su 11 est agabbadu cun una gara de poesia improvisada intre sos poetas  Senes e Donaera, cun su tema “Poesia a bolu e poesia a taulinu”, acumpanzados dae su Cuntzertu Norghiddesu. 




S’ùrtimu adòbiu, su 17 de Santuaine, est istadu fatu in Ilartzi, in sa Turre Aragonesa, pro presentare su libru  “Letteratura e civiltà di Sardegna”, de Francesco Casula. Ant faeddadu sos sìndigos de sos duos comunes interessados, Stefano Licheri ed Antonio Pinna, sa poetessa Maddalena Frau e su  professore Vincenzo Medde. Coro de sa chistione est istada sa cuntierra subra s’esistèntzia o nono de una literatura sarda bera; de custu, s’autore de su libru, nd’est cumbintu. De su restu, narat professor Casula: «l’intera letteratura sarda… risulta… autonoma, distinta e diversa dalle altre letterature. E dunque non una sezione di quella italiana: magari gerarchicamente inferiore». Su traballu de Francesco Casula tenet finas un’intentu didàticu, essende issu istadu, pro 40 annos, maistru de iscola. S’autore, in su libru, ammentat sos nùmenes e sas òberas prus importantes de sa literadura sarda de sos ùrtimos milli annos: dae sa prima carta chi nos est abarrada, cussa de Casteddu de su 1070 finas a arribare a Salvatore Cambosu, mortu in su 1962, a Giuseppe Dessì e Giuseppe Fiori, mortu in su 2003 e narat chi «è proprio l’Identità sarda il tratto che accomuna gli Autori che abbiamo scelto e trattato in questo volume.





Nessun commento:

Posta un commento